پیش بینی آینده و داشتن سناریوهای مختلف برای مواجهه هر کسب و کاری با شرایط جدید از جمله وظایف کلیدی و ضروری مدیران ارشد کسب و کارها محسوب می‌شود. اگر کسب و کاری پیش از وقوع رخدادی، خود را برای آن آماده کند، می‌تواند تهدیدها و فرصت‌های آینده را به سوی کامیابی در رسیدن به اهداف و چشم انداز خود تبدیل کند؛ اما اگر منتظر آینده نشست، در بهترین حالت و آن هم از روی شانس، تنها می‌تواند خود را حفظ کرده و به بقایش ادامه دهد. تجربه نشان داده است که بسیاری از کسب و کارها، رشدهای چند برابری خود را مدیون پیش بینی درست از وضعیت آینده و تصمیم‌گیری به موقع برای حداکثر استفاده از شرایط جدید هستند. در این نوشته قصد داریم تا به یکی از مهم‌ترین مسائل چند سال اخیر در ایران که تاثیرات و پیامدهای فراوانی در فضای کسب و کار دارد یا همان برجام در دیروز یا هر تعامل جدید بپردازیم. برای این کار نخست، مروری بر دو سناریوی محتمل در آینده روابط بین الملل در ایران می‌پردازیم؛ سپس, پنج راهکار اساسی را برای شما معرفی می‌کنیم که می‌تواند به کسب و کارها کمک کند تا برای هر نتیجه‌ای که در روابط بین الملل جدید برای کشور رخ دهد، آماده‌تر از قبل باشند.
دو سناریوی محتمل در روابط بین الملل برای ایران
بررسی اخبار و تحلیل‌های پیرامون برجام یا همان برنامه جامع اقدام مشترک میان ایران و کشورهای پنج بعلاوه یک نشان می‌دهد که به صورت کلی مساله برجام در دیروز یا هرگونه توافق جدید از دو حال خارج نیست: یا طرفین مذاکره به یک توافق جامع دست می‌یابند و زمینه و مجالی برای راستی آزمایی طرفین نسبت به تعهدهایشان فراهم می‌شود که در این صورت، تحریم‌های اقتصادی و تجاری مرتبط با برنامه هسته‌ای ایران به صورت تدریجی کاهش خواهند یافت و شاهد افزایش حوزه و حجم تجارت بین المللی و سرمایه گذاری مستقیم خارجی در ایران خواهیم بود. اما حتی اگر برجام یا توافق جدیدی به نتیجه برسد، تجربه قبلی که حکایت از خروج یک طرفه امریکا در برجام را دارد، باعث می‌شود تا شرکت‌ها و کسب و کارهای ایرانی و خارجی با احتیاط بیشتری به سرمایه گذاری در ایران روی آورند.
سناریوی احتمالی دیگر می‌تواند مبنی بر عدم توافق بر مفاد و بحث‌های کارشناسی و چگونگی تحقق ضمانت اجرایی تعهدات طرفین در برنامه اتمی ایران باشد. این اختلاف در جزئیات معاهده ممکن است حتی به بن بست کشیده شدن مذاکرات بیانجامد. در این حالت، بازار با افزایش قیمت‌ها به آن پاسخ داده و درنتیجه قدرت خرید ایرانیان کاهش خواهد یافت. در این شرایط، کسب و کارها تلاش و استراتژی های خود را مبتنی بر بقا و رشد حداقلی پیگیری خواهند کرد.
پنج راهکار اساسی برای مواجهه با شرایط جدید در روابط بین الملل
در هر سو، برجام یا هرگونه تعاملی چه مورد توافق طرفین قرار گیرد و چه به پایان خود برسد؛ کسب و کارهای ایرانی با در نظر گرفتن و عملیاتی نمودن پنج راهکار کلان و اساسی در کسب و کارشان، می‌توانند آمادگی خود را برای شرایط آتی بالاتر ببرند. این پنج راهکار عبارتند از:
برنامه کسب و کار خود را به روز کنید
شرایط و فضای کسب و کار در چند سال اخیر در ایران با سرعت زیادی در حال تغییر است و پیش بینی برای آینده حتی برای یکسال آتی، کار بسیار سخت و پیچیده‌ای است. بسیاری از طرح‌های تجاری و برنامه‌های کسب و کار در حوزه‌های مختلف از جمله تولید، فروش و بازاریابی نیازمند به روز شدن هستند. از آنجا که به روز شدن طرح‌ها و برنامه های کسب و کار نیازمند صرف هزینه، زمان و انرژی زیادی به خصوص در میان مدیران ارشد یک شرکت است، لذا بسیاری از چشم اندازها و اهداف با تغییر شرایط محیطی به روز نشده است. در شرایط پس از برجامی با در نظرگرفتن دو سناریوی کلی که پیش تر به آن اشاره شد، پیشنهاد می‌شود که کسب و کارها، هم اکنون خود را برای شرایط جدید آماده کنند و به بازنگری برنامه های کلان و عملیاتی خود با سرعت بیشتری بپردازند. چه توافق میان ایران و کشورهای پنج بعلاوه صورت گرفت و چه به سرانجام نرسید، برنامه‌های معطوف به افزایش کارایی و بهره‌وری در کنار بهبود کیفیت از مهم ترین اولویت‌های هر شرکتی است زیرا باید بتواند هزینه‌های خود را کاهش داده و چابکتر عمل کند.
روی برندسازی و تبلیغات خود کار کنید
با رفع احتمالی تحریم‌ها و ورود برندها و شرکت‌های بین المللی در بازار ایران، میزان رقابت و به تبع، دامنه انتخاب مصرف کنندگان نیز بیشتر خواهد شد. شرکت‌ها و برندهای بین المللی که به نسبت ایرانیان سرمایه گذاری بیشتری روی فعالیت‌های برندسازی (برندینگ) و تبلیغات خود دارند، می‌توانند به سرعت اذهان مشتریان و مصرف کنندگان ایرانی را به خود جلب کرده و سهم زیادی از بازار را از آن خود کنند. به خصوص در وضعیتی که مصرف کنندگان، اجناس خارجی را بر کالای بی کیفیت ترجیح می‌دهند. لذا به مدیران و صاحبان شرکت‌ها و بنگاه‌های تجاری اکیدا توصیه می‌شود تا بیش از پیش بر روی برند و نام تجاری محصولات خود سرمایه گذاری کنند. گفتنی است برندسازی، یک شبه اتفاق نمی‌افتد و بهتر است از قبل خود را برای شرایط جدید آماده کنند. سرمایه گذاری بر روی برند حتی در صورت به نتیجه نرسیدن هر گونه توافقی برای کسب و کارها قطعا مفید خواهد بود. زیرا با افزایش هزینه‌های خانوار و کم شدن قدرت خرید ایشان، رقابت به سمت قیمت و برند کشیده خواهد شد.
زنجیره تامین خود را تقویت و توسعه دهید
هیچ‌گاه تا به امروز، تامین، تجهیز و خرید مواد اولیه برای صنایع و پیامدهای آن بر موفقیت کسب و کارها به غیر از سالهای جنگ تحمیلی آنقدر مهم نبوده است. به خصوص در این چند سال اخیر که فارغ از اعمال سخت‌ترین تحریم‌های اقتصادی بر ایران، کشور با بحران‌های اقتصادی زیادی روبه روست. چه توافقی صورت گیرد شود و چه همه مذاکرات به بن بست کشیده شود، به مدیران کسب و کارها پیشنهاد می‌کنیم تا روابط و قراردادهای تجاری بلندمدت‌تری با شرکای تجاری در لجستیک خود به توافق و امضا برسانند و سعی کنند همیشه وندور لیست‌هایی به روز از تامین کنندگان مختلف داشته باشند. بدیهی است کسب و کارها برای عملیاتی سازی این کار به سازوکار و ساختاری مطلوب نیاز دارند و باید به بخش انبارداری و تولید خود توجه ویژه ای داشته باشند.
کانالهای فروش خود را ارتقا بخشید
در بیشتر کسب و کارها، کانالهای عرضه و فروش محصولات و خدمات به مشتریان به اندازه برندسازی و تبلیغات در موفقیت یک کسب و کار تاثیرگذارند. اگر معاهده‌ای برقرار شد، شرکت‌های خارجی تلاش خواهند کرد تا با تشویق و سرمایه گذاری‌های مالی، کانالهای فروش و عرضه را از دسترس شما خارج کرده و کانالهای جدیدی را که تجربه‌ای فراتر از انتظار ایرانیان است را نیز ایجاد کنند. اما اگر هشیار باشید و بتوانید روابط بهتری را با کانالهای عرضه و فروش خود بسازید، مانع بزرگی را در بدو ورود برای آنها ایجاد خواهید کرد. اگرهم توافقی صورت نگیرد، در هر صورت این کانالهای فروش هستند که کسب و کار شما را زنده نگه خواهند داشت. تقویت کانالهای فروش تنها محدود به درنظرگرفتن منافع برای آنها نیست؛ بلکه نحوه بستن قراردادها و پروموشن‌ها با ایشان در کنار ایجاد روابط خوب با برگزاری انواع ایونت و نیز برندسازی به شما در تقویت کانالهای فروش کمک می‌کنند.
سرمایه انسانی خود را حفظ و افزایش دهید
حتما خبرهایی درباره افزایش روند مهاجرت نیروهای متخصص از کشور شنیده‌اید؛ شاید هم از نزدیک شاهد از دست دادن برخی از پرسنل خود به دلیل تصمیم به مهاجرت حتی با وجود شرایط کاری خوب بوده‌اید. در هر صورت، چه توافقی با ایران صورت گیرد و چه نه، پیشنهاد می‌کنیم تا تمرکز بیشتری بر کیفیت سرمایه انسانی خود در سازمان داشته باشید. زیرا ارزش یک کارمند خبره و متخصص در تحقق اهداف کسب و کار شما بیشتر از تعداد افرادی غیرماهر و غیرمتخصص است. بنابراین سعی کنید تا با استفاده از انواع منابع و مشوق ها، آنها را بیشتر به کسب و کار خود وفادار سازید. شاید ارائه بخشی از سهام و درگیر کردن آنها در سود حتی برای کارکنانی که مستقیما درگیر فروش نیستند، ایده خوبی برای حفظ و برانگیختن تلاش ایشان باشد. بنابراین جایگاه مدیریت منابع انسانی را ارتقا دهید و دست آنها را در حل انواع مسائل کاری و غیرکاری کارکنان بازتر کنید. مطمئن باشید که اگر جتی توافقی هم مورد پذیرش قرار بگیرد، تقاضا برای نیروی متخصص در کشور بیشتر خواهد شد که باز اگر فکری به حال پرسنل خود نکرده باشید، آن وقت مجبورید تا منابع بیشتری را برای حفظ آنها بپردازید.
توصیه آخر: کمک از مشاوران مدیریت کسب و کار
زمان به سرعت می‌گذرد و برای پیگیری این پنج راهکار به شمارش افتاده است. برای اینکه بتوانید این پنج راهکار را در شرکت و کسب و کار خود پیاده کنید، پیشنهاد می‌کنیم که از مشاور مدیریت و مشاور کسب و کار کمک بگیرید. مشاوران متخصص، مجرب و خلاق که نگاه جامعی از تغییرات محیطی، صنعت، بازار و فضای کسب و کار در ایران دارند می‌توانند به شما در تدوین و به روز رسانی برنامه های کسب و کار خود شامل برنامه بازاریابی، برنامه برندسازی، کمپین‌های تبلیغاتی، برنامه تولید، برنامه‌های فروش و توسعه منابع انسانی کمک شایانی کنند. دکتر آرین عظیمی از مشاوران برجسته مدیریت و کسب و کار در ایران است که می‌تواند همراه خوبی برای شما و کسب و کارتان باشد تا کسب و کاری تاب آور در برابر انواع شرایط و نوسانات مختلف در بازار بسازید. ایشان نه تنها تمام تحصیلات خود را در گرایش های مختلف رشته مدیریت در دانشکده مدیریت دانشگاه تهران گذرانده‌اند؛ بلکه از تجربه ارزشمندی نیز در حوزه مشاوره کارآفرینی، مشاوره بازاریابی، مشاوره برندسازی و مشاوره مدیریت بخش‌های مختلف در صنایع گوناگون برخوردارند. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره انواع راهکارها و خدمات مشاوره‌ای او، سری به وبسایت دکتر آرین عظیمی بزنید.