آشنایی با انواع الکتروموتور صنعتی
موتورهای الکتریکی از اجزای اصلی صنایع مختلف هستند و نقش بسزایی در به حرکت درآوردن ماشین آلات دارند. انتخاب صحیح الکتروموتور برای هر کاربرد خاص بسیار مهم است. در این مقاله ابتدا انواع موتور الکتریکی صنعتی معرفی می‌شود. سپس به بررسی کاربرد موتورهای الکتریکی در صنایع مختلف و مزایا و معایب انواع موتورهای الکتریکی پرداخته می‌شود. در انتها نیز نکاتی در مورد انتخاب، نگهداری و تعمیرات موتورهای الکتریکی ارائه شده است. امید است این مقاله بتواند اطلاعات مفیدی در خصوص موتورهای الکتریکی صنعتی و انتخاب صحیح آن‌ها در اختیار خوانندگان قرار دهد.
معرفی انواع موتورهای الکتریکی صنعتی
موتورهای الکتریکی نقش مهمی در صنایع مختلف ایفا می‌کنند. موتورهای الکتریکی صنعتی بر اساس نوع جریان الکتریکی ورودی به دو دسته اصلی DC و AC تقسیم می‌شوند. موتورهای الکتریکی DC شامل انواع مختلفی همچون الکتروموتور سری، شانت، کمپوند و رلوکتانس است. این موتورهای الکتریکی از جریان مستقیم استفاده می‌کنند و به همین دلیل دارای قطعاتی مانند کموتاتور و جاروبک هستند. موتورهای الکتریکی DC کاربردهای متعددی در صنایع سنگین مانند کارخانه‌ها و معادن دارند.
موتورهای الکتریکی AC نیز خود به دو دسته اصلی موتورهای الکتریکی سنکرون و آسنکرون تقسیم می‌شوند. موتورهای الکتریکی سنکرون که سرعت ثابتی دارند، در کاربردهایی که نیاز به دقت و سرعت بالاست مورد استفاده قرار می‌گیرند. موتورهای الکتریکی آسنکرون نیز به دلیل قیمت ارزان و راه‌اندازی آسان، کاربرد گسترده‌ای در صنایع دارند. انتخاب نوع مناسب موتور الکتریکی بر اساس کاربرد صنعتی آن بسیار حائز اهمیت است. عواملی مانند توان مورد نیاز، دقت و سرعت و هزینه در انتخاب الکتروموتور مؤثر هستند.
کاربردهای موتورهای الکتریکی در صنایع مختلف
موتورهای الکتریکی در صنایع مختلفی چون صنایع سنگین، خودروسازی، الکترونیک، معدن، نساجی، غذایی و داروسازی به کار گرفته می‌شوند. آن‌ها نقش مهمی در به حرکت درآوردن ماشین‌آلات و تولید انرژی مکانیکی دارند. انواع موتورهای الکتریکی AC و DC بسته به نیاز صنعت، در ماشین‌آلاتی مثل پمپ‌ها، کمپرسورها، تسمه نقاله‌ها، دستگاه‌های برش و خم کاری فلزات، دستگاه‌های بسته‌بندی و … به کار گرفته می‌شوند.
موتور الکتریکی بخش جدایی‌ناپذیر خطوط تولید در صنایع است؛ به طوری که بدون موتور الکتریکی امکان تولید انبوه وجود ندارد. همچنین موتورهای الکتریکی نقش بسزایی در افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه‌های تولید در صنایع دارند.
مزایا و معایب انواع موتورهای الکتریکی
الکتروموتور DC ساده‌تر و ارزان‌تر است و کنترل سرعت آن راحت‌تر است؛ اما تعمیر و نگهداری آن به دلیل وجود قطعات متحرک مانند کموتاتور سخت‌تر است. همچنین موتورهای الکتریکی DC در مقایسه با موتورهای الکتریکی AC از راندمان و ضریب توان پایین‌تری برخوردارند. موتورهای الکتریکی AC به دلیل نبود اجزای متحرک، دوام و قابلیت اطمینان بیشتری دارند. همچنین بازده و ضریب توان بالاتری نسبت به موتورهای الکتریکی DC دارند؛ اما کنترل سرعت آن‌ها نیازمند تجهیزات الکترونیک قدرت است و هزینه تمام شده بالاتری دارند.
موتورهای الکتریکی خاص مانند سروو و پله‌ای برای کاربردهای ویژه مانند رباتیک و CNC طراحی شده‌اند. این موتورهای الکتریکی قابلیت کنترل دقیق سرعت، موقعیت و گشتاور دارند؛ اما قیمت بسیار بالایی داشته و تنها برای مصارف خاص مناسب هستند.
نکاتی در خرید الکتروموتور مناسب
خرید الکتروموتور مناسب نیازمند در نظر گرفتن چندین عامل است؛ اولین عامل مهم، توان مورد نیاز برای کاربرد خاص شماست. با توجه به بار و شرایط کاری، باید توان لازم موتور الکتریکی را محاسبه کرد. موتور الکتریکی باید توان کافی برای راه‌اندازی بار و حفظ سرعت در شرایط بار کامل داشته باشد. اگر توان کم‌تر از نیاز باشد، موتور دچار افت شدید سرعت خواهد شد یا حتی از کار خواهد افتاد. از طرف دیگر، انتخاب موتور الکتریکی با توان بسیار بیشتر از نیاز هم مقرون‌به‌صرفه نیست.
سرعت موتور الکتریکی
عامل بعدی سرعت موتور الکتریکی است. سرعت باید متناسب با نیاز فرآیند باشد. برای مثال، موتور الکتریکی مورد نیاز برای یک پمپ آب باید سرعت مشخصی داشته باشد تا بتواند آب را با فشار لازم پمپ کند. سرعت بیش از حد کم ممکن است باعث افت فشار شود و سرعت زیاد باعث ایجاد فشار و صدای زیاد خواهد شد. پس سرعت موتور الکتریکی باید دقیقا متناسب با کاربرد آن انتخاب شود.
تک فاز یا سه فاز بودن
سومین نکته مهم نوع الکتروموتور از نظر تک فاز یا سه فاز بودن است. بسته به توان مورد نیاز، موتورهای الکتریکی تک فاز یا سه فاز مناسب‌تر خواهند بود. موتورهای الکتریکی سه فاز در توان‌های بالاتر از ۵ اسب بخار معمولا مقرون‌به‌صرفه‌تر هستند؛ در حالی که در توان‌های پایین‌تر، موتورهای الکتریکی تک فاز انتخاب بهتری محسوب می‌شوند. همچنین باید توجه داشت که آیا شبکه برق محل نصب تک فاز است یا سه فاز تا موتور الکتریکی متناسب با آن انتخاب شود.
به طور خلاصه، توان، سرعت و نوع فاز موتور الکتریکی از ملاک‌های اصلی در انتخاب موتور الکتریکی مناسب هستند. با توجه به این سه عامل و نیاز کاربردی می‌توان موتور الکتریکی مناسبی را انتخاب کرد.
نگهداری و تعمیرات موتورهای الکتریکی
نگهداری منظم و صحیح موتورهای الکتریکی نقش مهمی در افزایش عمر مفید آن‌ها دارد. انجام بازدیدهای دوره‌ای، چک کردن دما و روان کاری یاتاقان‌ها و بلبرینگ‌ها از جمله مهم‌ترین کارهای نگهداری موتورهای الکتریکی محسوب می‌شود. همچنین باید از ورود گرد و غبار به موتورهای الکتریکی جلوگیری کرد و سیم‌پیچی آن‌ها را مورد بررسی قرار داد.
هرگاه مشکلی در موتورهای الکتریکی ایجاد شود، باید بلافاصله آن را تعمیر کرد. از جمله مشکلاتی که ممکن است در موتورهای الکتریکی پیش بیاید، می‌توان به سایش بیش از حد بلبرینگ‌ها، خرابی یا سوختگی سیم‌پیچی، خوردگی شفت و فرسودگی کلی قطعات اشاره کرد. برای تعمیر موتورهای الکتریکی باید ابتدا مشکل را شناسایی و سپس قطعه معیوب را تعویض یا تعمیر کرد.
عملیات تعمیر و نگهداری موتورهای الکتریکی باید توسط افراد متخصص و باتجربه انجام شود. هنگام باز کردن الکتروموتور حتما باید از جدا کردن آن از منبع برق مطمئن شد. همچنین بعد از تعمیر باید عملکرد موتور الکتریکی را به دقت بررسی کرد تا از سالم بودن آن مطمئن شد. در مجموع، نگهداری و تعمیرات به موقع و صحیح موجب افزایش طول عمر موتور الکتریکی خواهد شد.
الکتروموتور، قلب تپنده صنایع
موتورهای الکتریکی نقش بسزایی در حرکت دادن ماشین‌آلات و تولید انرژی مکانیکی در صنایع مختلف دارند. آن‌ها با تبدیل انرژی الکتریکی به مکانیکی، قلب تپنده خطوط تولید و کارخانه‌ها به‌شمار می‌روند. موتورهای الکتریکی DC و AC با ویژگی‌های متفاوت، کاربردهای گسترده‌ای در صنایع سنگین، خودروسازی، الکترونیک و … دارند. انتخاب صحیح موتور الکتریکی بر اساس توان، سرعت و نیاز کاربردی بسیار حائز اهمیت است. نگهداری و تعمیرات به موقع نیز در افزایش عمر مفید موتورهای الکتریکی نقش کلیدی دارد. فروشگاه محصولات صنعتی، امکان خرید این موتورهای الکتریکی را برای تمامی صنعت‌گران فراهم آورده است.