مقدمه
چاقی و اضافه وزن به عنوان معضلاتی جهانی، سلامت افراد را در جوامع مختلف به مخاطره انداخته‌اند. در ایران نیز آمار چاقی و اضافه وزن رو به افزایش است و افراد بسیاری به دنبال راه‌هایی برای کاهش وزن و رسیدن به تناسب اندام هستند. در این میان، مکمل‌های کاهش وزن به عنوان راه حلی سریع و آسان، توجه بسیاری را به خود جلب کرده‌اند. ما در این مقاله، سعی کرده‌ایم به بررسی انواع مکمل‌های لاغری و بررسی معایب و مزایای هر یک از آنها بپردازیم؛ اما آنچه که می‌بایست از همین لحظه بدانید این است که کاهش وزن، بایستی به تدریج و تحت نظر پزشک یا کارشناس تغذیه صورت گیرد تا خطرات احتمالی کمتر گردد.
تعریف:
مکمل‌های کاهش وزن، به عنوان محصولاتی معرفی می‌شوند که به منظور کمک به افراد در کاهش وزن و رسیدن به تناسب اندام، به رژیم غذایی و برنامه ورزشی آنها اضافه می‌شوند. این مکمل‌ها در اشکال مختلفی مانند قرص، کپسول، پودر، شربت و… موجود هستند و از طریق مکانیسم‌های مختلفی مانند چربی‌سوزی، سرکوب اشتها و افزایش متابولیسم، به کاهش وزن کمک می‌کنند.
تاریخچه
استفاده از گیاهان و مواد طبیعی برای کاهش وزن، قدمتی دیرینه دارد. در طول تاریخ، از گیاهان مختلفی مانند چای سبز، زنجبیل، فلفل کاین و… برای این منظور استفاده شده است.
در اوایل قرن بیستم، با پیشرفت علم و دانش، مکمل‌های کاهش وزن به صورت مدرن و امروزی روانه بازار شدند. اولین مکمل‌های کاهش وزن، عمدتاً بر پایه آمفتامین‌ها بودند که به دلیل عوارض جانبی خطرناک مانند اعتیاد و افزایش ضربان قلب، از رده خارج شدند.
در دهه‌های اخیر، با افزایش آگاهی مردم از مضرات داروهای شیمیایی، تقاضا برای مکمل‌های طبیعی و بدون عوارض جانبی افزایش یافته است. امروزه، تنوع بسیار زیادی از مکمل‌های کاهش وزن در بازار موجود است. این مکمل‌ها از ترکیبات مختلفی مانند فیبر، ویتامین‌ها، مواد معدنی، گیاهان دارویی و… تشکیل شده‌اند.
طبقه‌بندی مکمل‌های کاهش وزن
مکمل‌های کاهش وزن با توجه به مکانیسم اثرشان، به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند:
۱. چربی‌سوزها:
این مکمل‌ها با افزایش متابولیسم و چربی‌سوزی، به سوزاندن کالری بیشتر و کاهش وزن کمک می‌کنند. برخی از چربی‌سوزهای رایج عبارتند از:
- کافئین: کافئین با افزایش متابولیسم و تحریک سیستم عصبی مرکزی، به چربی‌سوزی و افزایش هوشیاری کمک می‌کند.
- عصاره چای سبز: عصاره چای سبز سرشار از آنتی‌اکسیدان‌ها و کاتچین است که به افزایش متابولیسم و چربی‌سوزی کمک می‌کند.
- اسید لینولئیک مزدوج (CLA): CLA نوعی اسید چرب است که به چربی‌سوزی و افزایش توده عضلانی کمک می‌کند.
۲. سرکوب‌کننده‌های اشتها:
این مکمل‌ها با ایجاد حس سیری، به شما در کنترل اشتها و کاهش کالری دریافتی کمک می‌کنند. برخی از سرکوب‌کننده‌های اشتها رایج عبارتند از:
- فیبر: فیبر، با افزایش حجم معده، به شما در احساس سیری و کاهش کالری دریافتی کمک می‌کند.
- گلوکومانان: گلوکومانان، نوعی فیبر محلول است که با جذب آب در معده، حجم زیادی را اشغال کرده و به ایجاد حس سیری کمک می‌کند.
- سیبوترامین: سیبوترامین، یک داروی تجویزی است که با مهار بازجذب سروتونین و نوراپی نفرین، به سرکوب اشتها کمک می‌کند.
۳. فیبر:
فیبر با افزایش حجم معده، به شما در احساس سیری و کاهش کالری دریافتی کمک می‌کند. همچنین فیبر با تنظیم حرکات روده و پیشگیری از یبوست، به سلامت گوارش نیز کمک می‌کند.
۴. مولتی‌ویتامین‌ها و مواد معدنی:
مولتی‌ویتامین‌ها و مواد معدنی با تأمین ویتامین‌ها و مواد معدنی مورد نیاز بدن، به شما در حفظ سلامتی و شادابی در طول رژیم غذایی کمک می‌کنند.
مواد موجود در ۵ مکمل محبوب کاهش وزن
مکمل‌های محبوب کاهش وزن در ایران
- کاتس تری عرشیا مکمل: کاتس تری عرشیا یک مکمل لاغری می‌باشد که حاوی موادی مانند عصاره چای سبز، قهوه سبز، فلفل قرمز، ال کارنیتین، عصاره سرکه سیب و کافئین است. این مکمل از طریق افزایش متابولیسم بدن منجر به کاهش وزن می‌گردد.
کپسول کاتس تری
- اسلیم مکس: این محصول توسط قائم دارو تهیه شده و حاوی عصاره چای سبز، دانه گشنیز، دانه رازیانه و ریشه کاسنی می‌باشد. این مکمل، به وسیله افزایش متابولیسم و کاهش اشتها منجر به کاهش وزن می‌گردد.
کپسول اسلیم مکس
- اسلیم لست: این مکمل لاغری، توسط شرکت داروسازی کارن تولید شده و حاوی فیبر، پروتئین و انواع ویتامین‌هاست. این محصول، از طریق کاهش اشتها منجر به کاهش وزن می‌گردد.
- کربوفایت: کربوفایت، یک مکمل کاهش وزن محبوب در ایران است که توسط شرکت داروسازی کارن تولید می‌شود. این محصول، حاوی عصاره لوبیای سفید و پیکولینات کروم می‌باشد و از طریق کاهش جذب نشاسته در بدن، موجب کاهش وزن می‌گردد.
- ردوکسا: این مکمل توسط شرکت داروسازی پارس حیان تولید می‌شود. این محصول، حاوی مراتریم بوده و از طریق کاهش اشتها، باعث لاغری و تناسب اندام می‌گردد.
کپسول ردوکسا نوتراکس
نکات مهم در خصوص مصرف مکمل‌های کاهش وزن
۱. مشورت با متخصص تغذیه:
قبل از مصرف هرگونه مکمل، حتماً با متخصص تغذیه مشورت کنید. متخصص تغذیه با بررسی شرایط جسمی و وضعیت سلامت شما، می‌تواند مناسب‌ترین مکمل را برای شما تجویز کند.
۲. جایگزین نکردن مکمل با رژیم غذایی و ورزش:
مکمل‌های کاهش وزن جایگزین رژیم غذایی سالم و برنامه ورزشی منظم نیستند. برای رسیدن به وزن ایده‌آل، باید حتماً رژیم غذایی و برنامه ورزشی خود را اصلاح کنید.
۳. توجه به عوارض جانبی:
هر مکملی می‌تواند عوارض جانبی داشته باشد. قبل از مصرف هر مکمل، حتماً عوارض جانبی آن را مطالعه کنید.
۴. منع مصرف مکمل در دوران بارداری و شیردهی:
زنان باردار و شیرده باید از مصرف مکمل‌های کاهش وزن خودداری کنند.
نحوه تاثیر مکمل های کاهش وزن محبوب در ایران
۵. منع مصرف مکمل در صورت وجود بیماری‌های خاص:
اگر بیماری خاصی دارید، قبل از مصرف هرگونه مکمل با پزشک خود مشورت کنید.
۶. منع مصرف بیش از حد مجاز:
هرگز مکمل‌ها را بیش از حد مجاز مصرف نکنید. مصرف بیش از حد مجاز مکمل‌ها می‌تواند خطرناک باشد.
۷. توجه به تاریخ انقضا:
از مصرف مکمل‌های تاریخ گذشته خودداری کنید.
۸. خرید از منابع معتبر:
مکمل‌های خود را از منابع معتبر مانند داروخانه‌ها تهیه کنید.
۹. مطالعه برچسب محصول:
قبل از مصرف هر مکمل، حتماً برچسب محصول را مطالعه فرمایید.
۱۰. عدم مصرف در صورت وجود علائم حساسیت:
اگر به هر یک از مواد تشکیل‌دهنده مکمل حساسیت دارید، از مصرف آن خودداری کنید.
دوره مصرف مکمل های کاهش وزن محبوب
موارد منع مصرف مکمل‌های کاهش وزن:
- بارداری یا شیردهی: همان‌طور که گفته شد، زنان باردار یا شیرده نباید بدون مشورت با پزشک خود مکمل‌های کاهش وزن را مصرف کنند. برخی از مواد تشکیل‌دهنده مکمل‌های کاهش وزن، می‌تواند برای نوزاد متولد نشده یا شیرخوار مضر باشند.
- وجود بیماری‌های خاص: افراد مبتلا به بیماری‌های خاص، مانند بیماری‌های قلبی، فشار خون بالا، دیابت یا بیماری‌های کلیوی، باید قبل از مصرف مکمل‌های رژیمی، با پزشک مشورت نمایند.
- مصرف داروهای خاص: برخی از مکمل‌های رژیمی یا کاهش وزن همراه برخی داروها نباید مصرف شوند.
- سن زیر ۱۸ سال: کودکان و نوجوانان زیر ۱۸ سال نباید بدون مشورت با پزشک از این مکمل‌ها استفاده نمایند.
- سابقه اختلالات خوردن: افراد مبتلا به سابقه eating disorders
علاوه بر موارد منع مصرف ذکرشده در بالا، افراد زیر نیز بایستی در مصرف مکمل‌های کاهش وزن یا رژیمی دقت نموده و با پزشک مشورت نمایند :
- افراد مسن: افراد مسن ممکن است به دوزهای کمتری از مکمل‌های رژیمی نیاز داشته باشند.
- افراد دارای آلرژی یا حساسیت: افرادی که ممکن است به هر یک از مواد تشکیل‌دهنده مکمل، آلرژی یا حساسیت داشته باشند.
- افراد دارای مشکلات گوارشی: افراد دارای مشکلات گوارشی، مانند زخم معده یا irritable bowel syndrome
راهکارهای جایگزین برای کاهش وزن:
۱. رژیم غذایی سالم: مصرف غذاهای سالم و مغذی مانند میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل، حبوبات و پروتئین‌های کم‌چرب؛ کاهش مصرف غذاهای فرآوری‌شده، فست‌فود، غذاهای چرب و شیرین و همچنین کنترل کالری دریافتی.
۲. فعالیت بدنی منظم: انجام حداقل ۱۵۰ دقیقه فعالیت بدنی با شدت متوسط در هفته؛ انتخاب فعالیت‌های ورزشی که از آنها لذت می‌برید؛ و نیز افزایش تدریجی شدت و مدت زمان فعالیت بدنی
۳. اصلاح سبک زندگی: خواب کافی، مدیریت استرس، نوشیدن آب کافی، مصرف نکردن دخانیات، محدود کردن مصرف الکل
۴. پیروی از برنامه غذایی و ورزشی: برای رسیدن به نتیجه مطلوب، باید برنامه غذایی و ورزشی خود را به طور منظم دنبال کنید. در صورت نیاز، از متخصص تغذیه و مربی ورزشی کمک بگیرید.
۵. صبور باشید: کاهش وزن اصولی و پایدار، نیازمند زمان و تلاش است. انتظار معجزه از مکمل‌ها یا روش‌های سریع و آسان را نداشته باشید.
۶. از خودتان حمایت کنید: در طول مسیر کاهش وزن، از خودتان حمایت کنید و به خودتان انگیزه بدهید. به یاد داشته باشید که شما تنها نیستید و افراد زیادی هستند که در حال تلاش برای کاهش وزن هستند.
نتیجه‌گیری
به یاد داشته باشید که هیچ مکمل جادویی برای کاهش وزن وجود ندارد. مصرف صحیح مکمل‌ها و همچنین توجه به عوارض آنها، اهمیت زیادی در رسیدن به نتیجه دلخواه دارد. کاهش وزن اصولی و پایدار، نیازمند زمان و تلاش است. با رعایت رژیم غذایی سالم، برنامه ورزشی منظم و اصلاح سبک زندگی می‌توانید به طور اصولی و پایدار به وزن ایده‌آل خود برسید.